Krajeński Park Krajobrazowy

W granicach parku krajobrazowego znajdują się zarówno tereny przekształcone przez człowieka, jak i obszary o cennym i mało zmienionym krajobrazie oraz o dużej wartości przyrodniczej i kulturowej.

Krajeński Park Krajobrazowy zajmuje północno-zachodnią część obszaru województwa kujawsko-pomorskiego.
Jest to Park o największej powierzchni w województwie, zajmuje blisko 75 tys. ha. Zróżnicowana rzeźba terenu polodowcowego, doliny rzeczne oraz ponad 100 jezior mają duży wpływ na krajobraz Krajny.
Bierze tutaj swój początek dwanaście rzek z krystalicznie czystą wodą.
Najbliżej naszego ośrodka jest malownicza rzeka Orla oraz ciąg 7 jezior leśnych. Dominującym krajobrazem jest krajobraz rolniczy urozmaicony zadrzewieniami i licznymi oczkami wodnymi.
Na bagnach i torfowiskach występują liczne rośliny chronione jak: rosiczka, żurawina, błotna, bagno zwyczajne. Występuje tu bogata i różnorodna szata roślinna, są tu także chronione i rzadkie gatunki zwierząt.

Lasy zajmują około 29 % powierzchni. Są one bardzo zróżnicowane, zachowały się tu prawie wszystkie zbiorowiska leśne, takie jak: bory sosnowe i mieszane, lasy liściaste, grądy, dąbrowy, buczyny oraz łęgi i olsy.

Lasy spełniają bardzo ważną funkcję w przyrodzie, ponieważ stanowią niezbędny element równowagi ekologicznej , gwarantują różnorodność i ciągłość życia na ziemi, chronią powietrze i glebę, zabezpieczają zasoby wodne oraz kształtują i wzbogacają krajobraz, w którym żyje człowiek.

W Krajeńskim Parku Krajobrazowym znajduje się najwyżej położony punkt województwa kujawsko-pomorskiego – Czarna Góra w tzw. Górach Obkaskich. Na północ od Więcborka poszczególne kulminacje moren czołowych sięgają do 149,1 m n.p.m., a na południe od tego miasta osiągają 137,4 m n.p.m.

Na terenie Krajny zachowało się wiele obszarów o charakterze zbliżonym do naturalnego.
Położony jest on w centralnej części Pojezierza Krajeńskiego – największego mezoregionu Pojezierzy Pomorskich. Jest największym wśród ośmiu parków krajobrazowych województwa kujawsko-pomorskiego.
Sieć rzeczna parku jest bardzo bogata, aż dwanaście rzek bierze swój początek na terenie Parku ze źródeł z krystalicznie czystą wodą. Są one łącznikami jezior położonych w rynnach, rzadko tworząc odcinki własnych dolin. Do większych cieków przepływających przez KPK lub płynących na jego peryferiach należą: Kamionka, Sępolenka, Krówka, Wytrych, Kicz i Lucimka, które są dopływami Brdy oraz Orla, Łobżonka, Rokitka uchodzące do Noteci. Mamy tu więc do czynienia z obszarem wododziałowym, z którego wody powierzchniowe należą do dorzecza Wisły i dorzecza Odry.
Wszystkie rzeki wzbogacają krajobraz Parku, a w wielu miejscach są jego ozdobą.

Ważnym komponentem krajobrazu Krajeńskiego Parku Krajobrazowego są jeziora, które w zdecydowany sposób podnoszą jego walory przyrodnicze i turystyczne. Jest ich ok. 100. Różna jest ich wielkość i geneza. W olbrzymiej większości są to wydłużonego kształtu jeziora rynnowe wyznaczające kierunek odpływu wód roztopowych spod lądolodu. Największe to: Więcborskie (ok. 200 ha), Mochel (153 ha), Sępoleńskie (159 ha), Stryjewo (151 ha), Witosławskie (107 ha) i Lutowskie (156 ha). Jeziora mniejsze, położone w rynnach, tworzą w kilku miejscach charakterystyczne wielokilometrowe ciągi. Najdłuższe to: ciąg „lutowsko-sępoleński” biegnący od Jeziora Mielec na zachodzie gminy Sępólno Krajeńskie do Jeziora Niechorz na wschodzie, ciąg „jezior sypniewskich” od Jeziora Diabli Kąt do Jeziora Stryjewo na południu gm. Więcbork, ciąg „czarmuńsko-witosławski” od Jeziora Głęboczek Mały k/Borzyszkowa w gminie Więcbork do Jeziora Witosławskiego w gm. Mrocza. Wśród jezior małych i nie powiązanych w zespoły czy ciągi rynnowe, lecz występujących pojedynczo, są jeziora wytopiskowe, które powstały w zagłębieniach po stopnieniu brył martwego lodu lodowcowego. Jest ich w parku bardzo dużo i występują w różnych jego miejscach m.in. w leśnych zaciszach czy wśród pól i łąk.

W czystych jeziorach Krajeńskiego Parku Krajobrazowego kryją się raki. Ichtiofauna jest reprezentowana w dużej mierze przez pospolite gatunki ryb krajowych. Zbiorniki wodne zasiedlają m.in. leszcz, okoń, karaś, szczupak, lin, płoć. Podczas wędrówek można spotkać płazy. Liczebność płazów w ostatnich latach spadła, wiele zagrożonych jest wyginięciem np. kumak nizinny. Spośród płazów ogoniastych na terenie Krajeńskiego Parku Krajobrazowego występuje traszka zwyczajna, można też spotkać traszkę grzebieniastą.

W obrębie granic KPK stwierdzono występowanie 3 gatunków ropuch: dominującej ropuchy szarej, ropuchy paskówki i ropuchy zielonej. Z uwagi na liczne grunty uprawiane rolniczo teren Parku upodobała sobie grzebiuszka ziemna.

Z lasami i terenami zielonymi związana jest rzekotka drzewna. Gady w Krajeńskim parku Krajobrazowym są reprezentowane przez jaszczurki zwinkę i żyworódkę. Lasy zamieszkuje także padalec oraz żmija zygzakowata. Ptaki są najliczniejszą grupą fauny kręgowców. Ich siedliska są bardzo zróżnicowane.

Przystosowane do życia w środowiskach wodnych są przede wszystkim: łyski, perkozy dwuczube, krzyżówki, łabędzie nieme, perkozki, gągoły, cyraneczki. Niezwykle interesującym ptakiem występującym na terenie KPK jest żuraw. Nie bez powodu został on uznany za symbol Parku. Występuje on masowo na całym obszarze Krajeńskiego Parku Krajobrazowego.

Warto wspomnieć o licznych gatunkach ptaków towarzyszących człowiekowi, zasiedlających gospodarstwa domowe i ogrody. Przykładem mogą być bocian biały, jaskółka, wróbel, jerzyk, mazurek. Innymi gatunkami ptaków związanych z Parkiem są ptaki drapieżne: jastrząb, kobuz, krogulec, kania ruda, bielik. W KPK występują również sowy takie jak np. puchacz. W lasach Krajny występuje wiele gatunków zwierzyny łownej: jelenie, daniele, sarny, dziki, lisy, borsuki, jenoty i kuny, a na polach zwierzyny drobnej: zające, kuropatwy oraz bażanty. U wielu gatunków sukces rozrodczy jest możliwy dzięki zachowaniu specyficznych biotopów, co sprawia, że wiele gatunków utrzymuje tutaj swoją pulę genową, podczas gdy w innych częściach kraju często jest to utrudnione.

Szata roślinna Krajeńskiego Parku Krajobrazowego jest bardzo zróżnicowana.

Krajeński Park Krajobrazowy wyróżnia się spośród terenów sąsiednich dużym bogactwem botanicznym. Najlepiej w stanie naturalnym zachowały się tu zbiorowiska wodne i bagienne, a także torfowiskowe. Spośród całej gamy zbiorowisk na uwagę zasługują chronione rośliny wodne jak grążel żółty i grzybień biały odznaczające się wśród zielonych liści swoimi pięknymi kolorami. Wśród torfowisk niskich często można spotkać różne gatunki turzyc, z którymi najczęściej występują kosaciec żółty, jaskier płomieńczyk czy fiołek błotny. Torfowiska są również miejscem występowania objętych ochroną rosiczek, widłaków, żurawiny błotnej czy też reliktowej bażyny czarnej. Ważnym walorem szaty roślinnej KPK są łąki, wśród których można się doszukać szeregu interesujących gatunków flory. Na wilgotnych glebach w pobliżu dolin można spotkać łąki rajgrasowe, w skład których wchodzą liczne trawy, jak np. tymotka łąkowa, bodziszek łąkowy, rajgras wyniosły, kupkówka pospolita. Z polami zbożowymi są związane najczęściej kwitnące na czerwono maki, fioletowe kąkole czy niebieskie chabry. Na terenie KPK stwierdza się wiele gatunków chronionych związanych z lasami liściastymi jak lilia złotogłów, wawrzynek wilczełyko, podkolan biały, pluskwica europejska.

źródło tekst: KPK, foto: Szymon Grabinski

Krajeński Park Krajobrazowy

Facebook